Γκουάμ

Έκταση 549 τ. χλμ. Πληθυσμός: 157.557 κατ. (2001) Πρωτεύουσα: Αγκάνια (Hagatna)Νησί του βορειοδυτικού Ειρηνικού ωκεανού, που τελεί υπό καθεστώς κτήσης των ΗΠΑ. Έχει συνολική έκταση 549 τ. χλμ. και πληθυσμό 157.557 κατ. (2001) με πυκνότητα 287 κάτ. ανά τ. χλμ., ετήσιο ρυθμό αύξησης πληθυσμού της τάξης του 2,09% και προσδόκιμο ζωής τα 75,6 χρόνια για τους άντρες και τα 80,5 χρόνια για τις γυναίκες. Πρωτεύουσα είναι η Αγκάνια (Hagatna), που παλαιότερα ονομαζόταν Aγκάνα (Agana).Σύμφωνα με το σύνταγμα των ΗΠΑ, το Γ. αποτελεί ημιαυτόνομο έδαφος της χώρας.Διοικητικά εξαρτάται από το υπουργείο Εσωτερικών της Ουάσινγκτον. Την εκτελεστική εξουσία ασκεί ένας κυβερνήτης που εκλέγεται κάθε τέσσερα χρόνια, και τη νομοθετική ένα κογκρέσο από 21 μέλη που εκλέγονται κάθε δύο χρόνια από τους μόνιμους κατοίκους. Το Γ. στέλνει ένα μέλος χωρίς δικαίωμα ψήφου στην αμερικανική Βουλή των Αντιπροσώπων.Η δικαστική εξουσία ασκείται από ένα περιφερειακό δικαστήριο που εφαρμόζει τους νόμους της πολιτείας Καλιφόρνια.Η πλειονότητα του πληθυσμού, σε ποσοστό περίπου 85%, ακολουθεί το δόγμα της Δυτ. Καθολικής Εκκλησίας.Επίσημη γλώσσα είναι η αγγλική που διδάσκεται στα σχολεία, ενώ στον χώρο της ανώτατης παιδείας λειτουργεί το πανεπιστήμιο του Γ., που ιδρύθηκε το 1952.Η άμυνα του Γ. είναι υπό την ευθύνη του στρατού των ΗΠΑ, για τον οποίο εξάλλου αποτελεί σημαντικό στρατηγικό προπύργιο άμυνας.Το Γ. βρίσκεται στο νοτιότερο τμήμα του αρχιπελάγους των Μαριανών. Είναι το μεγαλύτερο νησί του αρχιπελάγους, με έκταση 541 τ. χλμ. Το νησί είναι επίμηκες και γεωλογικά χωρίζεται σε δύο τμήματα: το βόρειο, που είναι ένα ιζηματογενές βραχώδες υψίπεδο με ψηλότερο σημείο τα 200 μ., και το νότιο, που αποτελείται από ηφαιστειακούς λόφους που φτάνουν το ύψος των 400 μ. Στις δύο ακτές ανοίγονται δύο λιμάνια: το στρατιωτικό της Άπρα και το εμπορικό του Πάτι. Η πρωτεύουσα Αγκάνια βρίσκεται στο δυτικό τμήμα του νησιού.Το κλίμα είναι τροπικό και η μέση ετήσια θερμοκρασία φτάνει τους 26,7°C.Οι γηγενείς κάτοικοι Τσαμόρο αποτελούν περίπου το μισό του πληθυσμού. Μιλούν αγγλικά, καθώς και μία δική τους διάλεκτο. Οι Τσαμόρο ζουν στα χωριά τους και επιδίδονται κυρίως στη γεωργία· το καλαμπόκι, οι γλυκοπατάτες, η μανιόκα και οι μπανάνες είναι τα κυριότερα προϊόντα που παράγουν. Υπάρχουν ακόμη κάτοικοι φιλιππινέζικης καταγωγής σε ποσοστό 25%, και άλλοι Ασιάτες (Κορεάτες, Κινέζοι κ.ά.) σε ποσοστό 18%. Από το 1950 οι κάτοικοι της Γ. έχουν αμερικανική υπηκοότητα, χωρίς όμως δικαίωμα ψήφου στις εθνικές εκλογές των ΗΠΑ.Η οικονομία του νησιού στηρίζεται στον τουρισμό, στον τομέα των κατασκευών και στις οικονομικές και επιχειρηματικές δραστηριότητες, όπως η δημιουργία παράκτιων εταιρειών. Σημαντικότερη πηγή εσόδων όμως είναι οι στρατιωτικές δαπάνες των ΗΠΑ, καθώς το Γ. αποτελεί σημείο στρατηγικής σημασίας. Το νησί είναι επίσης σταθμός υποβρύχιων καλωδίων. Το κατά κεφαλήν εισόδημα ήταν 21.000 δολ. ΗΠΑ το 2000, ενώ το ακαθάριστο εθνικό προϊόν του νησιού έφτανε την ίδια χρονιά τα 3.200 εκατ. δολ.Για την κάλυψη των αναγκών των στρατιωτικών βάσεων καλλιεργούνται σε ευρεία κλίμακα τα τροπικά φρούτα και τα κηπευτικά.Η αλιεία έχει αναπτυχθεί σημαντικά μετά το 1980. Η κτηνοτροφία, αν και αρκετά περιορισμένη, είναι ωστόσο σε θέση να τροφοδοτεί την εγχώρια αγορά με χοιρινό και μοσχαρίσιο κρέας, αβγά και πουλερικά.Το νησί ανακαλύφθηκε πιθανότατα το 1521 από τον Πορτογάλο θαλασσοπόρο Μαγγελάνο, που το ανακήρυξε κτήση της Ισπανίας. Το Γ. προσαρτήθηκε επίσημα σε αυτή το 1565. Το 1898 δόθηκε στις ΗΠΑ μετά τη λήξη του Αμερικανοϊσπανικού πολέμου και τη συνθήκη των Παρισίων. Το κατέλαβαν οι Ιάπωνες τον Δεκέμβριο του 1941 και ανακτήθηκε από τους Αμερικανούς το καλοκαίρι του 1944. Το 1950 οι κάτοικοι απέκτησαν αμερικανική υπηκοότητα. Στα τέλη της δεκαετίας του 1970 ξεκίνησαν οι πρώτες κινήσεις για μεγαλύτερη αυτοδιοίκηση του Γ. Η Επιτροπή για την Αυτοδιοίκηση του Γ. ιδρύθηκε το 1984 και ξεκίνησε επαφές με την αμερικανική κυβέρνηση. Στα τέλη του 1993, έπειτα από συζητήσεις με εκπροσώπους της κυβέρνησης των ΗΠΑ, αποφασίστηκε η εισήγηση στο κογκρέσο ενός νόμου που θα καθορίσει ένα νέο καθεστώς αυτονομίας στο νησί. Τον Αύγουστο του 1993 συγκλόνισε το νησί σεισμός 8,2 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, που ήταν ο ισχυρότερος της πενταετίας 1990-95 σε όλο τον κόσμο. Περισσότερα από 40 άτομα έχασαν τη ζωή τους, ενώ τα παλιρροϊκά κύματα έφτασαν μέχρι τη Χαβάη. Το 1994 το κογκρέσο των ΗΠΑ ψήφισε νόμο με τον οποίο εκατοντάδες στρέμματα που ανήκαν στην αμερικανική κυβέρνηση παραχωρήθηκαν σε πολίτες του Γ.